Τα «απομεινάρια» (Remains), σπαράγματα παλαιότερων χαρακτικών και ζωγραφικών της συνθέσεων, γίνονται τα βασικά στοιχεία μιας εκτεταμένης ενότητας δουλειάς της Μαρίας Ζιάκα τα τελευταία χρόνια. Τα «απομεινάρια» επεξεργάζονται εκ νέου (με ακρυλικά χρώματα, σκόνες, άμμο ή γάζες), ενώ οι εικόνες που προκύπτουν μέσα από αυτήν τη διαδικασία-πρακτική καλύπτονται με μεγάλες λευκές, τις περισσότερες φορές, επιφάνειες. Μια δεύτερη ενότητα (Μεσοδιάστημα) κινείται σε αντίστοιχο πνεύμα συνδυάζοντας τη ζωγραφική και τη χαρακτική με την τεχνική του κολάζ και τη χρήση διάφανων υλικών. Τα έργα των συγκεκριμένων ενοτήτων συγκροτούν ενιαία εικαστική πρόταση, είναι αποτέλεσμα συστηματικής μελέτης και προσήλωσης, επίμονης άσκησης, οξείας παρατήρησης και συνεχούς πειραματισμού. Πρόκειται για έργα που συμπυκνώνουν και εξελίσσουν τις μέχρι τώρα αναζητήσεις της δημιουργού τους, φέροντας «μνήμες» από προηγούμενες ενότητες δουλειάς της, για έργα που διακρίνονται πρωτίστως για την ξεχωριστή ευαισθησία που αποπνέουν. Ξεκινώντας από την ορατή πραγματικότητα, προχωράει σε μια διαφορετική αντίληψη θέασης και ερμηνείας του κόσμου, μεταγράφει το τοπίο μέσα από εικαστικές αξίες, το αποδίδει ως αφηρημένη σύλληψη, ως πνευματική εμπειρία, ως ψυχική και συναισθηματική κατάσταση, επικαλούμενη μια βαθύτερη, πιο εσωτερική επικοινωνία, αναφερόμενη παράλληλα στην ανθρώπινη συνθήκη και στην υπαρξιακή αγωνία.
Τα ερεθίσματα και οι αποσπασματικές εικόνες του φυσικού χώρου μετουσιώνονται σε συνθέσεις που δομούνται πάνω στην αρχιτεκτονική και στη λειτουργία του φωτός και της σκιάς, στη ρευστότητα και στην πυκνότητα του χρώματος, στη λεπτότητα των φωτεινών και των σκούρων τόνων, στον ρυθμό και στην ισορροπία, στην πλαστικότητα του σχεδίου, στη λιτή και στέρεη οργάνωση, στην εύτακτη κατανομή των σχημάτων και των όγκων στον ζωγραφικό χώρο. Η εκλεπτυσμένη τεχνική, τα ίχνη και οι φθορές, η εκμετάλλευση του τυχαίου, οι διαφορετικές υφές, τα επάλληλα στρώματα και οι επικαλύψεις με διαφανή χαρτιά και γάζες σ’ ένα συνεχές παιχνίδι εναλλαγών, επιτείνουν την αίσθηση της υλικότητας, συμβάλλουν καθοριστικά στην ένταση, στην ποιητική ατμόσφαιρα, στην αισθητική συγκίνηση. Ταυτόχρονα, οι διαστάσεις του χρόνου και του χώρου καθώς και η έννοια της μνήμης αναδεικνύονται κυρίαρχες. Εικόνες που γίνονται δυσδιάκριτες και θολές, εικόνες που μοιάζουν να απομακρύνονται και να χάνονται στο βάθος, να βυθίζονται στη σιωπή και στη μοναξιά, να ξεθωριάζουν σε ένα ομιχλώδες, λευκό περιβάλλον, σε έναν ονειρικό, απροσδιόριστο χώρο, εικόνες που διαγράφονται πίσω από αέρινα πέπλα, που αποκρύπτονται και αποκαλύπτονται, που μετεωρίζονται ανάμεσα στο παρόν και στο παρελθόν, στην ύπαρξη του πραγματικού και στον φασματικό αντικατοπτρισμό του.
Γιάννης Μπόλης
Ιστορικός της τέχνης
The Remains, fragments from her earlier paintings and prints, have become the main ingredients in an extended series of works by Maria Ziaka in recent years. The ‘remains’ are reprocessed with acrylic paint, powder, sand or gauze, and the images derived from this processing are covered by large white expanses in most cases. Made in a similar spirit, a second series, Interval, combines painting and printmaking with collage and the use of transparent materials. The works of both these series constitute a single visual proposition as the outcomes of systematic study and focus, persistent application, keen observation and constant experimentation. These are works that condense and promote the artist’s prior quests, carrying ‘memories’ from previous series; they stand out predominantly for the special sensibility they exude. The artist starts from tangible reality and then adopts a different approach to viewing and interpreting the world, transcribing the landscape through artistic values and conveying it as an abstract conception, as a spiritual experience, as a mental and emotional condition, invoking a deeper, innermost communication while referencing the human condition and existential angst.
The stimuli and images from natural space are turned into compositions structured upon the architecture and the functioning of light and shade, the varying density of colour, the subtlety of bright and dark tones, on rhythm and balance, on the plasticity of the drawing, on an austere and solid layout, on the neat arrangement of shapes and volumes within the space of the painting. The refined technique, the traces of wear and tear, the exploitation of the random element, the different textures, the layers and overlaps of transparent paper and gauze—all these intensify the feeling of materiality and decisively contribute to the tension, the poetic atmosphere and the aesthetic emotiveness. At the same time, the dimensions of time and space and the notion of memory emerge as dominant elements. Images that turn hazy and blurry; images that seem to move away and disappear, to dwindle into silence and solitude, to fade into a foggy white backdrop, into a vague dreamy space; images discerned behind ethereal veils, hiding and revealing themselves, hovering between past and present, between the existence of reality and its spectral apparition.
Yannis Bolis
Art Historian
Η αλήθεια της τέχνης δεν βρίσκεται στην ομοιότητα με κάτι, αλλά στην ενότητα με τον εαυτό της.
Όσκαρ Ουάιλντ
Ομολογώ ότι κατεβαίνοντας τα σκαλιά της γκαλερί στην οδό Γλύκωνος και αντικρίζοντας τον απέναντι τοίχο με τα 4 έργα να αχνοφαίνονται στο γκρίζο φόντο, έτοιμα να παραδώσουν το πνεύμα στον θεατή της έκθεσης, έκανα μια αυθόρμητη και περισσότερο νοητή κίνηση, να κλείσω πίσω μου την πόρτα, μη τυχόν και απ’ τον αέρα, διαφύγουν τα ίχνη τους, μαζί με τα τελευταία απομεινάρια μαρτυρίας μίας μακράς εικαστικής ζωής.
Ομολογώ επίσης ότι, το «σύνδρομο της Ρώμης» με τις εξαϋλωμένες τοιχογραφίες στις κατακόμβες, με ακολουθεί πάντα, αλλά δεν είναι καθόλου πολλές εκείνες οι περιπτώσεις, όπως εδώ, που το ανακαλούν αληθινά.
Έχοντας κατά νου την αμέσως προηγούμενη έκθεση της Μ. Ζιάκα, με την ένταση των μαυρόασπρων, βρέθηκα σχεδόν ανέτοιμη για την αποκάλυψη αυτής της τόσο ευαίσθητης και θραυσματικής εικόνας, που ξέρει να κρύβει καλά τα συναισθήματά της, σε έναν δυναμικό χαρακτήρα. Ωστόσο, ο καμβάς και το τελάρο δεν σηκώνουν ψέματα. Τα αποκαλύπτουν όλα. Ούτε η ψυχανάλυση δεν ξέρει τόσα μυστικά.
Σύνθεση εξ αποσυνθέσεως σπαραγμάτων μνήμης και ύλης, το έργο της Μ. Ζιάκα, κληροδότημα μιας πνευματικής περιουσίας, εκφράζεται προσωπικά ανάμεσα στο εδραίο και στο φευγαλέο, στο υπαρκτό και το υπαρξιακό, που ξέρει να αποκαλύπτει, άλλοτε φειδωλά και άλλοτε γενναιόδωρα, στοιχεία από τον πυρήνα της τέχνης, σε μία οργανική σχέση μαζί της.
Βιβή Βασιλοπούλου